लकडाउनको उपाय: टोल टोलमै विद्यालय

भैरहवा । नेपालमा लकडाउनले १ सय दिन कटाएको छ । कोरोना महामारीको कारण लगाईएको अझै कति दिन लम्बिने होे निश्चित छैन । यस्तो अवश्थामा सबै भन्दा बढी मारमा विद्यालय र विद्यार्थीहरु परेका छन् । नेपालका सबै विद्यालय बन्द छन् भने विद्यार्थीहरु घरमै रहेका छन् ।नेपालमा सामुदायिक र संस्थागत गरी कुल ८१ लाख २७ हजार २ सय ६३ विद्यार्थी प्रभावित हुने गरी विद्यालय बन्द भएका छन् ।

देशभरका सामुदायिक संस्थागत र धार्मिक गरी जम्मा जम्मी ३५ हजार ५५ वटा विद्यालयहरू विगत तीन महिनादेखि कतै प्रयोग विहीन छन् भने, कतै महामारी व्यवस्थापनका केन्द्र बन्न बाध्य छन् । यसले बालबालिकाले विद्यालयबाट अहिले सम्म हासिल गरेका सिकाइ उपलब्धिहरू गुम्ने खतरा पनि त्यतिकै देखिएको शिक्षा बिज्ञहरुको चिन्ता छ । विद्यालय खुल्ने निश्चित नभए पछि सरकारले खुला र दुर शिक्षाको अवधारणा लिएको छ । प्रविधिमा पहुँच नहुने, रेडियो र टेलिभिजनमा मात्र पहुँच हुने, इन्टरनेटमा पहुँच नभए पनि कम्प्युटर लगायतका सामग्री भएका र अनलाइन सुविधा भएका समेत गरी विद्यार्थीलाई पाँच समूहमा वर्गीकरण गरि शिक्षा प्रदान गर्ने शिक्षा, विज्ञान तथा प्रविधि मन्त्रालयले लक्ष्य राखेको छ । शिक्षा मन्त्रालयले गरेको निर्देशन अघि नै कतिपय निजि तथा सामुदायिक विद्यालयहरुले यस्तो बिधि अपनाएर अध्यापन गराउदै आएका छन् । यस्तै अध्यापन गराउने विद्यालय मध्ये एक हो देवदह नगरपालिकाको युगज्योती माध्यमिक विद्यालय ।

रुपन्देहीको देवदह नगर पालिका वडा नम्बर ६ मा रहेको युगज्योती माध्यमिक विद्यालयले अहिले टोल टोलमै बिद्यालयलाई पु¥याएको छ । विद्यार्थीहरु विद्यालय आउने अवश्था नभएको र भर्चुवल क्लास तथा रेडियो क्लास त्यति प्रभावकारी नभएको निक्र्यौल गरि बिद्यालयले टोल टोलमै बिद्यार्थीहरुलाई अध्यापन गराई रहेको छ । विद्यालयको विद्यार्थी रहेको टोलमा बिद्यार्थीहरुको समूह बनाइ सम्बन्धित विषयको शिक्षक नै त्यहा पुगेर अध्यापन गराई रहेका छन् । यसरी अध्यापन गराउदा सामाजिक दुरीको पालन गरिएको छ भने मास्क समेत अनिवार्य गरिएको छ । युगज्योती माध्यममिक विद्यालयले अपनाएको यो तरिकाले यो महामारीको समयमा विद्यार्थीहरुको शैक्षिक स्तर खस्कन नदिनेमा अभिभावकहरु खुशी छन् ।

मास्क र प्रयाप्त सामाजिक दुरीका कारण रोगको डर पनि नरहेको उनिहरुको भनाई छ । विद्यालय, विद्यालय व्यवस्थापन समिति र अभिभावक शिक्षक संघको सकारात्मक छलफलका कारण यो अवस्था आएको अभिभावक शिक्षक संघका अध्यष खेम नारायण अधिकारीको भनाई छ ।विद्यालयले विद्यालय क्षेत्र अन्र्तगत १२ वटा टोलमा यो कार्यक्रम लागु गरेको छ । एक दिन बिराएर शिक्षकहरु टोल टोलमै पुग्ने गरेका छन् । यसले विद्यालयमा अध्ययनरत ८ सय बढी विद्यार्थी लाभान्वित भएको बिद्यालयका प्रधानअध्यापक शिव प्रसाद ढुंगानाले बताए । देवदह नगरपालिकामै शिक्षकको यो प्रत्यक्ष अध्यापन बाहेक भर्चुवल क्लास, रेडियो शिक्षा पनि उत्तिकै प्रभावकारी देखिएको छ ।

यसले सिकारुका लागि विद्यालय भित्रको औंपचारीक पढाइ मात्र पर्याप्त होइन हाम्रा घर, टोल र समाजलाई समेत ज्ञान आर्जनका थलोका रूपमा विकास गर्दै सिकाइ गर्नुपर्ने मान्यताले स्थान पाएको छ । यस्तै अभिभावक र विद्यार्थीका बिचमा दोहोरो जबाफदेहिता अभिवृद्धि भएको छ । विद्यार्थीले घर परिवारबाट जीवनका मूल्य, संस्कार र व्यवहारिक तथा प्रयोगात्मक ज्ञान आर्जन गर्ने अवसर समेत प्राप्त गरेका छन् ।