नेपाल टेलिकमले संचालनमा ल्याएकाे ‘भोवाईफाई’ (VoWiFi) सेवा  के हाे र कसरी काम गर्छ ?

काठमाडौं । नेपाल टेलिकमले ‘भोवाईफाई’ (VoWiFi) सेवा व्यावसायिक रूपमा सञ्चालनमा ल्याएको छ । मङ्गलबार टेलिकमको २१औँ वार्षिकोत्सवको अवसरमा यो सेवा औपचारिक रूपमा सुरु गरिएको हो ।

यस प्रविधिमार्फत ‘भोवाईफाई’ सपोर्ट गर्ने र भोल्टे सेवा सक्रिय भएका कुनै पनि मोबाइल फोनबाट नेपालभित्र तथा विदेशबाट वाईफाई नेटवर्कमार्फत नेपाल टेलिकमकै मोबाइल नम्बर प्रयोग गरी भ्वाइस तथा एसएमएस सेवा लिन सकिने टेलिकमले जनाएको छ । यहाँ भोवाईफाईका बारेमा विस्तृतमा चर्चा गरिएको छ:

के हो भोवाईफाई ?

भोवाईफाई अर्थात् अङ्ग्रेजीमा भ्वाइस ओभर वाईफाईलाई वाईफाई कलिङ पनि भनिन्छ । यो दूरसञ्चार क्षेत्रको एक आधुनिक प्रविधि हो, जसले मोबाइल फोनलाई परम्परागत मोबाइल नेटवर्कको सट्टा वायरलेस इन्टरनेट (वाईफाई) नेटवर्क प्रयोग गरेर फोन कल गर्न र मेसेज पठाउन सक्षम बनाउँछ । यो प्रविधि विशेषगरी ती स्थानमा उपयोगी छ, जहाँ मोबाइल नेटवर्कको सिग्नल कमजोर हुन्छ वा उपलब्ध हुँदैन, तर वाईफाई इन्टरनेटको पहुँच हुन्छ । 

भोवाईफाईले इन्टरनेट प्रोटोकल (आईपी) मार्फत आवाजलाई डेटा प्याकेटमा परिवर्तन गर्छ र त्यसलाई वाईफाई नेटवर्कमा पठाउँछ । यसले गर्दा उच्च गुणस्तरको आवाज प्राप्त हुन्छ र कल गर्न सहज हुन्छ । यसले प्रयोगकर्ताहरूलाई निर्वाध रूपमा सम्पर्कमा रहन मद्दत गर्छ, चाहे तिनीहरू घरभित्र हुन् वा कमजोर नेटवर्क कभरेज भएको क्षेत्रमा नै किन नहुन् ।

भोवाईफाई कसरी काम गर्छ भन्ने कुरालाई विस्तृत रूपमा बुझ्न, यसको प्राविधिक प्रक्रियालाई केलाउनु आवश्यक छ । पहिलो चरण भनेको तपाईंको मोबाइल फोनलाई नजिकैको वाईफाई नेटवर्कमा जडान गर्नु हो । एकपटक जडान भएपछि, फोनले स्वचालित रूपमा भोवाईफाई सेवा उपलब्ध छ कि छैन भनेर जाँच गर्छ । यदि यो सेवा उपलब्ध छ भने, फोनले तपाईंको पहिचान प्रमाणित गर्नको लागि तपाईंको मोबाइल सेवा प्रदायक (जस्तै नेपाल टेलिकम) सँग सुरक्षित रूपमा सञ्चार गर्छ । प्रमाणीकरण प्रक्रिया पूरा भएपछि, तपाईंको फोन भोवाईफाई कल गर्न र कल प्राप्त गर्न तयार हुन्छ ।

जब तपाईं भोवाईफाई मार्फत कल गर्नुहुन्छ तपाईंको फोनले तपाईंको आवाजलाई डिजिटल डेटा प्याकेटमा परिवर्तन गर्छ । यी डेटा प्याकेटहरू त्यसपछि वाईफाई नेटवर्क मार्फत तपाईंको सेवा प्रदायकको सर्भरमा पठाइन्छ । सेवा प्रदायकको सर्भरले यी डेटा प्याकेटहरूलाई मानक टेलिफोन सिग्नलमा रूपान्तरण गर्छ र त्यसपछि तोकिएको फोन नम्बरमा कल रूट गर्छ । कल प्राप्त गर्ने व्यक्तिले कल भोवाईफाई मार्फत गरिएको हो कि भन्ने थाहा नपाउन सक्छ किनभने यो सामान्य फोन कल जस्तै नै लाग्छ । यस प्रक्रियामा सुरक्षाको लागि इन्क्रिप्सन प्रयोग गरिन्छ, जसले तपाईंको कुराकानीलाई सुरक्षित राख्छ ।

भोवाईफाईका धेरै महत्त्वपूर्ण फाइदाहरू छन् जसले यसलाई विभिन्न देशमा लोकप्रिय बनाएको छ । पहिलो, यसले मोबाइल नेटवर्कको तुलनामा उच्च गुणस्तरको आवाज प्रदान गर्छ । वाईफाई नेटवर्क सामान्यतया मोबाइल नेटवर्क भन्दा अधिक स्थिर र छिटो हुन्छ, जसले कलको क्रममा कम अवरोध र स्पष्ट आवाज सुनिश्चित गर्दछ । दोस्रो भोवाईफाई कमजोर मोबाइल नेटवर्क कभरेज भएका क्षेत्रहरूमा अत्यन्तै उपयोगी हुन्छ । उदाहरणका लागि यदि तपाईं बाक्लो पर्खाल भएको घरमा हुनुहुन्छ वा ग्रामीण क्षेत्र (जहाँ मोबाइल सिग्नल कमजोर छ) मा हुनुहुन्छ भने भोवाईफाईले तपाईंलाई बिना कुनै समस्या कल गर्न मद्दत गर्छ । तेस्रो भोवाईफाई प्रयोग गर्दा मोबाइल नेटवर्कको तुलनामा कम ब्याट्री खपत हुन्छ, जसले गर्दा तपाईंको फोनको ब्याट्री लामो समयसम्म टिक्छ ।

भोवाईफाई प्रयोग गर्नको लागि केही आवश्यक शर्तहरू पूरा गर्नुपर्ने हुन्छ । पहिलो, तपाईंको मोबाइल फोनले भोवाईफाईलाई सपोर्ट गर्नुपर्छ । आजकाल धेरैजसो नयाँ स्मार्टफोनमा यो सुविधा इनबिल्ट हुन्छ । दोस्रो तपाईंको मोबाइल सेवा प्रदायकले भोवाईफाई सेवा प्रदान गर्नुपर्छ । नेपालमा नेपाल टेलिकमले यो सेवा सुरु गरेको छ । तेस्रो तपाईंको फोन सक्रिय वाईफाई नेटवर्कमा जडान भएको हुनुपर्छ । चौथो तपाईंले आफ्नो फोनको सेटिङमा भोवाईफाई सेवा सक्रिय गर्नुपर्छ । भोवाईफाई सक्रिय गर्ने प्रक्रिया फोनको मोडेल अनुसार फरक हुन सक्छ, तर सामान्यतया तपाईंले आफ्नो फोनको सेटिङमा गएर ‘WiFi Calling’ वा “भोवाईफाई” विकल्प खोज्नुपर्छ र त्यसलाई अन गर्नुपर्छ ।

टेलिकमका अनुसार नेपालभित्र यो सेवा प्रयोग गर्दा साविककै भ्वाइस/एसएमएस प्याकेज वा पे-एज-यू-गो दर अनुसार शुल्क लाग्नेछ । विदेशबाट यो सेवा प्रयोग गर्दा आगमन कल (incoming call) निःशुल्क हुनेछ भने बाहिर जाने कलको शुल्क प्रति मिनेट तीन रुपैयाँ लाग्नेछ ।