तातो पानीले नुहाउँदा र हिटरमा बस्दा छालामा समस्या आउनसक्छ

डा.अमृता श्रेष्ठ छाला तथा यौन रोग साथै सौन्दर्य विशेषज्ञ हुन् । दश वर्षदेखि सरकारी मेडिकल अफिसरको रूपमा सक्रिय डा.श्रेष्ठ शुक्रराज ट्रपिकल अस्पतालमा कार्यरत छिन् । छाला रोग विशेषज्ञका रूपमा कान्ति बाल अस्पताल, कोशी अस्पताल विराटनगरमा समेत सेवा गरिसकेकी उनीसँग छाला सम्बन्धी समस्या, समाधान साथै जाडो याममा छाला सम्बन्धी समस्यालगायतका विषयमा गरिएको कुराकानी ।

जाडो महिनामा बढी मात्रामा स्किन केयर गर्नु किन आवश्यक छ ?

स्किन केयर दैनिक जीवनमा एकदमै महत्त्वपूर्ण काम हो । किनभने छाला हाम्रो शरीरको सबैभन्दा ठुलो पाटो हो । हामीभित्र कुनै पनि रोग छ भने त्यसको असर पनि शरीरमा देखिन्छ र छालामा पनि देखिन सक्छ । छालामा देखिने कतिपय कुराहरू भित्र न्यूट्रिस्नल डिफिसेन्सिले पनि गराउँछ । जस्तै आइरनको कमी भयो भने कपालहरू झर्ने, ओठको वरिपरि घाउ आउने गर्छ । त्यस्तै धेरै तनाव लिने गरेको छ भने पनि छालामा असर पर्छ । अन्य रोगका कारण पनि छालालाई नै असर गर्छ । दुवी जस्ता समस्याहरू छालामा देखिन्छ त्यही भएर छाला एकदमै महत्त्वपूर्ण हुन्छ ।

स्किन केयर भन्ने बित्तिकै सुन्दरता भन्ने बुझ्ने चलन छ । स्किन केयर के का लागि महत्त्वपूर्ण छ ?

स्किन केयरलाई खाली सौन्दर्यसँग जोडेर मात्र हेर्न हुँदैन । कुनै पनि विधामा राम्रो हुनको लागि पहिला छाला राम्रो देखिनुपर्छ, मान्छेको आत्मविश्वास नै छालाबाट हुन्छ । त्यसले मानिसले स्किन केयरलाई मात्र डर्माटोलोजी मानिएको छ । तर यसको धेरै प्रकार र पाटोहरू छन् । बच्चाहरूको लागि पनि छुट्टै डर्माटोलोजी भन्ने छ, इन्फेक्सन जस्ता रोगहरूको आफ्नै पाटो छ । यस्तै गरी यौन सञ्चारित रोक(एसटीआई) अर्थात् यौनिक रोगहरूको पनि छालामा नै असरहरू देखिन्छ । यी सबै कुराहरूले हेर्दा स्किन केयर एकदमै महत्त्वपूर्ण हुन्छ । 

यसमा सबैभन्दा महत्त्वपूर्ण भनेको मोस्चराइजर, सन्स्क्रिम, भिटामिन ‘सी’ सेरम, अन्य सेरमहरु प्रयोग गर्नु राम्रो हुन्छ । त्यसैगरी केमिकल पिलहरु हप्ता वा महिनामा प्रयोग गर्नुभयो भने अझै फाइदा हुन्छ । अनुहारलाई सूर्यको किरणबाट बचाउनुपर्छ । पूरै ज्यानलाई नै भन्न मिल्न्दैन, फेरि भिटामिन ‘डी’को कमी हुनसक्छ । तर अनुहारमा चायाँपोतो नआओस् भन्नको लागि, डन्डिफोरको दागहरू नबसोस् भन्नको लागि फेसलाई घामबाट बचाउनु आवश्यक हुन्छ ।

जाडो महिनामा नै धेरै किन स्किनमा समस्याहरू देखिन्छ ?

जाडोमा चिसो धेरै हुने हुँदा छालामा मोइस्चरको कमी हुन्छ । मोइस्चरको कमी भइरहेको हुन्छ त्यसमा ड्राइ हावाले गर्दा तातो पानीले नुहाउने, हिटरमा बस्ने गर्छौ यसले छालाको लिपिड्सहरु कम गराउँछ । छालालाई सुरक्षित गर्ने तत्त्वहरूको कमी पनि गराउँछ । त्यसले गर्दा छालाहरू सुख्खा हुने र विभिन्न समस्याहरू निम्ताउँछ । त्यही भएर मोइस्चराजरहरू प्रयोग गरेर छालाको मोइस्चरलाई सन्तुलनमा राख्नु अझै महत्त्वपूर्ण हुन्छ ।

नुहाउने समयलाई घटाउने, तातो पानीले धेरै समय ननुहाउने, धेरै सुगन्ध भएको साबुन प्रयोग नगर्दा राम्रो हुन्छ । धेरै सुगन्ध भएको साबुनले पनि एलर्जी गराउँछ । साबुन प्रयोग गर्दा पनि ग्लिसिरिन भएको शुद्ध खालको साबुनले छालालाई मोइस्चर गराउन सक्छ । लाइफबोइ जस्ता साबुन सबैले प्रयोग गर्नुहुन्छ तर त्यसमा मोइस्चरको मात्रा कम हुन्छ ।

जाडोमा कुन उमेर समूहको मानिसको स्किनमा बढी असर हुन्छ ?

चिसोले बुढाबुढी र युवाहरूलाई बढी असर गर्छ । बच्चाहरूको छाला बन्ने क्रममा नै हुने भएकाले धेरै समस्या नदेखिएला । यस्तै गरेर बुडाबुडीहरूको जति उमेर बढ्दै गयो छाला चिल्लो बनाउने ग्रन्थिहरू कम हुँदै जान्छ । त्यही भएर जति उमेर भयो त्यति ड्राइनेशहरु बढ्छ । चिसोमा केयर गर्नुपर्ने स्किन भनेको दुई उमेर समूहको हो ।

पुरुष र महिलाहरूको स्किनमा देखिने समस्यामा के फरक हुन्छ ?

प्राय त दुबैमा उस्तै खाले नै समस्या देखिने गर्छ । कतिपय अवस्थामा मोइस्चराइजर कन्टेन्ट दुवैको स्किनमा कमी हुन्छ । किनभने जाडोमा झन् धेरै मात्रामा इन्टरनल हिटरहरूको प्रयोग गर्छौं । त्यसले गर्दा छालाहरु एकदमै खस्रो हुने हुन्छ । धेरै मात्रामा मोइस्चराइजर प्रयोग गर्नुपर्छ ।

खानेकुरामा चाहिँ कसरी ध्यान दिने ?

जाडो महिनामा पनि पानी बढी मात्रामा पिउनुपर्छ । दिनमा तीनदेखि चार लिटर पानी चाहिँ पिउनुपर्ने हुन्छ । जाडोमा पिसाब धेरै लाग्छ भनेर मानिसहरू पानी नै कम पिउने गर्नुहुन्छ । त्यसो गर्नु हुँदैन । ताजा फलफूल र तरकारीहरू पनि बढी खानुपर्छ । तनाव चाँही कम लिनुपर्ने हुन्छ । र नियमित रूपमा व्यायाम गर्नुपर्छ । स्किन केयर कै लागि पनि यो सबै गर्न आवश्यक छ ।

घरमा बसेर स्किन केयर कसरी गर्न सकिन्छ ?

घरमै बसेर स्किन केयर गर्दै गर्दा सबैभन्दा पहिला त राम्रो खालको फेस वास मात्र प्रयोग गर्नुपर्ने हुन्छ । फेसवास पछि अर्को महत्त्वपूर्ण कुरा भनेको मोइस्चराइजर नै हो । मुख धोएपछि अनुहारमा राम्रोसँग मोस्टाइज गर्नुपर्ने हुन्छ । र अर्को छुटाउन नहुने कुरा भनेको सनस्क्रिन हो । सनस्क्रिन चाहिँ दिनमा दुई–दुई घण्टाको अन्तरमा अनुहारमा र घाँटीमा लगाउनुपर्छ । बाहिर घाममा निस्कँदा मात्र नभएर भित्रै बस्दा पनि आफ्नो स्किनको अवस्था हेरेर एसपीएफ ३० देखि ५० सम्मको सनस्क्रिन लगाउनुपर्छ । धेरै चाया पोतो आउने स्किन छ भने ५० एसपीएफको चाहिन्छ । नभए अरू स्किनमा ३० कोले नै पुग्छ । सबैभन्दा महत्त्वपूर्ण कुरा पानी धेरै पिउने,जङ्क फुड नखाने र स्वास्थ्य जीवनशैली बिताउनु नै हो ।

स्किनलाई हेरचाह गर्ने नाममा बजारमा पाइने जुन पायो त्यही प्रोडक्टहरुको पनि प्रयोग गरिएको पाइन्छ । यसबाट जोगिन के गर्ने ?

स्किनको केयर गर्ने नाममा झनै आफ्नो स्किनलाई बिगार्ने काम त गर्नु हुँदै हुँदैन । यस सम्बन्धी केही ज्ञान नै छैन भने एक पटक आएर डाक्टरसँग भेट्न उपयुक्त हुन्छ । तर अहिलेको जमानामा प्राय सबैको हातमा मोबाइल फोन छ । सञ्चार माध्यम, फेसबुक, टिकटकतिर छाला सम्बन्धी जानकारीहरू राखिएको हुन्छ । त्यसरी पनि थाहा पाउन सकिन्छ । जथाभाबी रूपमा औषधिहरू प्रयोग गरेर स्किनलाई बिगार्न भन्दा डर्माटोलोजिष्टको सुझावलाई आत्मसाथ गर्नु नै उचित हुन्छ ।

हजुर आफैँमा एक डर्माटोलोजिष्ट हुनुहुुन्छ । हजुरले चाहिँ आफ्नो स्किनलाई कसरी हेरचाह गरिराख्नु भएको छ ?

बिहान उठेर मुख धुन्छु । मुख धुन क्लिनर या त फेस वास प्रयोग गर्छु । मैले प्रयोग गर्ने फेस वास र क्लिनर चाहिँ सिजन अनुसार परिवर्तन गर्ने गर्छु । क्लिनर भन्दा पनि जाडो महिनामा बढी क्लिनर नै प्रयोग गर्ने गर्दछु । गर्मी महिनामा फेस वास प्रयोग गर्छु । मासिक केमिकल पिलहरु गरिरहेको हुन्छु । साधारणतया मोइस्चराइजर, सनस्क्रिन त प्रयोग गर्ने नै भइहालेँ तर समय मिलेसम्म सनस्क्रिन चाहिँ प्रत्येक दुई घण्टामा लगाउने गर्छु ।

बच्चाहरूलाई पनि सनस्क्रिन लगाइदिने गरेको देखिन्छ । बच्चाहरूले सनस्क्रिन प्रयोग गर्नु कत्तिको उचित छ ?

कतिपयले नबुझेर बच्चाहरूलाई पनि ठुला मान्छेले प्रयोग गर्ने सनस्क्रिन प्रयोग गराएको देखिन्छ । तर त्यसो गर्नु हुँदैन । दुई वर्ष भन्दा मुनिका बच्चाहरूले त सनस्क्रिन प्रयोग गर्नै हुँदैन । दुई वर्ष पछिको बच्चाको लागि किड्स सनस्क्रिन भनेर छुट्टै पाइन्छ । नत्र जे पायो त्यही प्रयोग गरियो भने बच्चाहरूको छालामा दीर्घकालीन असर देखिन्छ ।

विशेष गरी जाडोमा स्किन केयर एकदमै आवश्यक छ । जुनसुकै उमेरका व्यक्तिहरूले छालाको राम्रो हेरचाह गर्नु आवश्यक छ । नुहाउने बित्तिकै स्किनमा मोइस्चराइज गरिहाल्नुपर्छ अनि स्किन ड्राइ हुने समस्या कम हुन्छ । हाइपोथाइरोटिज्मदेखि विभिन्न रोगहरूसँग सम्बन्धित स्किनमा ड्राइनेस आउँछ । त्यसैले लामो समयदेखि स्किनमा ड्राइनेस छ भने मोइस्चराइजर लाएर मात्र बस्न हुन्न । डाक्टरसँग भेटेर टेस्टहरू पनि गर्नुपर्छ, परामर्श लिनुपर्छ ।