भारतको प्रसिद्ध तिरुपति मन्दिरको प्रसाद लड्डु बारेको विवाद के हो ?

काठमाडौं । आन्ध्र प्रदेशको प्रसिद्ध तिरुपति मन्दिरको प्रसादमा पाइने लड्डुलाई लिएर विवाद बढ्दै गएको छ । प्रसादको लड्डूमा जनावरको बोसो मिसाइएको दाबी गरिएको छ । यो विषयले अब राजनीतिक रंग समेत पाएको छ । मुख्यमन्त्री चन्द्रबाबु नायाडूले विगतको सरकारको समयमा तिरुमाला लड्डू बनाउन शुद्ध घ्यूको सट्टा जनावरको बोसो भएको घ्यू प्रयोग गरिने गरेको आरोप लगाएका छन् । 

पुर्व सरकारको नेतृत्वमा रहेको जगन मोहन रेड्डीको पार्टीले नायडूको टिप्पणीको विरोध गर्दै यी आरोपहरूलाई अस्वीकार गरेको छ । यस विषयमा भाजपालगायत धेरै राजनीतिक दलहरूले आफ्नो प्रतिक्रिया दिएका छन् । आन्ध्र प्रदेशको तिरुपति मन्दिरमा हरेक वर्ष लाखौं भक्तजन आउँछन् । मन्दिरमा आउने मानिसहरूलाई लड्डू प्रसादको रूपमा दिइन्छ । टीडीपीले गुजरातको नेशनल डेयरी डेभलपमेन्ट बोर्डलाई उद्धृत गर्दै लड्डूमा जनावरको बोसो भएको पुष्टि भएको बताएको छ । 

यद्यपी एनडीडीबीले यो सम्पूर्ण विवादमा अहिलेसम्म कुनै प्रतिक्रिया दिएको छैन । विवादित नमूना वास्तवमा तिरुपति मन्दिरबाट लिइएको हो वा होइन भन्ने विषयमा पनि कुनै प्रतिक्रिया आएको छैन । सेयर भइरहेको रिपोर्टमा पनि नमूना तिरुपति मन्दिरको हो भन्ने उल्लेख छैन । अंग्रेजी अखबार इन्डियन एक्सप्रेसले स्रोतलाई उद्धृत गर्दै लड्डू र अन्य प्रसाद बनाउन प्रयोग हुने घ्यू वाईएसआर कांग्रेस पार्टीको पालामा धेरै एजेन्सीहरूबाट लिइएको उल्लेख गरेको छ । प्रतिवेदनमा धेरै कुराहरु उल्लेख गरिएको बताइएको छ । 

सोयाबीन, सूर्यमुखी, कपासको बीउ, नरिवल जस्ता चीजहरू यसमा लेखिएको छ । लर्ड भन्नाले कुनै पनि बोसो पग्लिँदा बाहिर निस्कने सेतो पदार्थ हो । माछाको तेल भनेको माछाको तेल हो र बीफ टेलो भनेको गाईको मासुको बोसो तताएर निकाल्ने तेल हो । सामान तोकिएको अनुपातमा नरहेको दाबी पनि गरिएको छ । मुख्यमन्त्री नायडूले भने, 'तिरुमाला लड्डुलाई यसरी अपवित्र बनाइन्छ भनेर कसैले कल्पना पनि गर्न सक्दैन।' पछिल्लो पाँच वर्षमा वाईएसआरले तिरुमालाको पवित्रतालाई अपवित्र बनाएको छ ।'

नायडूले अगाडी भनेका छन्- 'तिरुमाला लड्डुको घ्यूमा जनावरको बोसो प्रयोग गरिएको पुष्टि भएको छ । यस विषयमा अनुसन्धान भइरहेको छ । यसका लागि दोषी जो कोही पनि दण्डित हुनेछन् ।' पूर्व मुख्यमन्त्री जगन मोहन रेड्डीको पार्टी वाईएसआरले पनि यस विषयमा प्रतिक्रिया दिएको छ र नायडूको आरोपलाई अस्वीकार गरेको छ । वाईएसआर नेता तथा तिरुमाला तिरुपति देवस्थानम ट्रस्टका पूर्व अध्यक्ष वाईवी सुब्बारेड्डीले सामाजिक सञ्जालमा लेखेका छन्, ‘नायडूले तिरुमाला मन्दिरको पवित्रतामा ठेस पुर्‍याएर करोडौं हिन्दूहरूको भावनामा चोट पुर्‍याएर पाप गरेका छन्। यस्तो आरोप कसैले लगाउन सक्दैन । 

विवादको बीचमा राज्यका उपमुख्यमन्त्री पवन कल्याणले सामाजिक सञ्जालमा सेयर गरेको पोस्टमा लेखेका छन्, ‘तिरुपति बालाजी प्रसादमा जनावरको बोसो (माछाको तेल, सुँगुरको बोसो र गाईको मासुको बोसो) मिसिएको कुराले हामी सबै निकै चिन्तित छौं । तत्कालीन सरकारले गठन गरेको टिटीडि बोर्डले धेरै प्रश्नहरूको जवाफ दिनु पर्नेछ । हाम्रो सरकार सक्दो कडा कदम चाल्न प्रतिबद्ध छ, तथापि, यो मामलाले मन्दिरको अपवित्रता, भूमि मुद्दा र अन्य धार्मिक अभ्यासहरू सम्बन्धी धेरै मुद्दाहरूलाई हाइलाइट गर्दछ । सनातन धर्मको अपमान रोक्न एकजुट हुनुपर्छ ।’ 

तिरुमाला तिरुपति देवस्थानम अर्थात् टिटीडी ट्रस्ट मन्दिरसँग सम्बन्धित काममा संलग्न रहेको बताइएको छ । यस ट्रस्टसँग सम्बन्धित मजदुर संघका कान्दरपु मुरलीले सीएम नायडूको बयानको आलोचना गरेका छन् र यसलाई टीटीडी कर्मचारीहरूको अपमान भनेका छन् । उनले टीटीडीको पारदर्शी प्रक्रिया रहेको र प्रसादमा समावेश भएका चीजहरूको परीक्षण गर्न सकिने बताएका छन् । टीटीडीले पाउने प्रसाद प्रमाणित भएपछि मात्र दैनिक उपलब्ध गराउने गरेको उनले बताएका छन् ।

यसअघि पनि तिरुपतिको प्रसाद लड्डु बारे विवाद भएको थियो । इतिहासकार गोपी कृष्ण रेड्डीले सुरुदेखि नै कुन जातिले लड्डू बनाउने र कसलाई नगर्ने भन्ने कुरामा कुनै उल्लेख नरहेको र सुरुमा ईसाई र मुस्लिमहरू पनि ट्रस्टमा सामेल रहेको बताएका छन् । अझै पनि ट्रस्टमा इसाई र मुस्लिम हुनसक्ने र सबै प्रकारका मानिसहरूलाई समावेश गर्नुपर्ने उनको धारणा छ ।

तिरुमाला तिरुपति मन्दिर, भगवान वेंकटेश्वरलाई समर्पित, भारतको सबैभन्दा पवित्र मन्दिरहरू मध्ये एक हो । मन्दिरमा हरेक दिन औसतमा एक लाखभन्दा बढी भक्तजन पूजा मात्र गर्दैनन्, दान पनि गर्छन् । मन्दिरको दान पेटीमा लाखौं रुपैयाँ जम्मा मात्रै होइन, गहना चढाउनेको पनि कमी छैन । तिरुपति मन्दिरलाई भारतकै धनी मन्दिर मानिन्छ ।

भगवान वेंकटेश्वरले पद्मावतीसँग विवाह गर्ने योजना बनाउँदा पैसाको अभाव भएकोले धनका देवता कुबेरकहाँ गएर एक करोड रुपैयाँ र एक करोड सुनको सिक्का मागेको पुरानो मान्यता छ । भगवान वेंकटेश्वरसँग त्यो ऋण अझै पनि रहेको र भक्तजनहरुले उदारतापूर्वक दान दिएर सो ऋणको ब्याज तिर्न सहयोग गर्ने विश्वास गरिन्छ । तिरुमाला मन्दिरमा हरेक वर्ष करिब एक टन सुन दान आउँछ ।

मुख्य मन्दिर परिसर बलियो पर्खालले घेरिएको छ र मन्दिर भित्र कुनै फोटोग्राफी गर्न अनुमति छैन। अहिले चर्चामा रहेका लड्डू मन्दिरको गोप्य भान्छामा तयार पारिन्छन् । यो भान्सालाई पोट्टु भनिन्छ। यहाँ दैनिक हजारौं लड्डू तयार हुने जनविश्वास छ । सन् २००९ मा तिरुपति लड्डुलाई भौगोलिक संकेत दिइएको थियो । लड्डु चना, मक्खन, चिनी, काजू, किसमिस र अलैंचीबाट बनाइन्छ । यो लड्डु बनाउने विधि ३ सय वर्ष पुरानो रहेको बताइएको छ ।