प्रदेशसभा बैठकमा सासंद नियमित उपस्थित हुँदैनन् तर ११ सुविधा लिन्छन्

• विधि निर्माण गर्ने जिम्मेवारीका लागि जनताद्वारा चुनिएका प्रतिनिधिहरू संसद्को बैठकमा ‘गयल’ हुनु भनेको आफ्नो मूल जिम्मेवारीप्रति उदासीन हुनु हो । हो, यस्तै आफ्नो जिम्मेवारीप्रति उदासीन देखिएका छन् लुम्बिनी प्रदेशसभाका सदस्यहरु । 

 बुटवल । लोकतन्त्रमा नीति निर्माणमा जनताको प्रत्यक्ष सहभागिता हुनुपर्छ । नीति निर्माणको तहमा सबै जनता प्रत्यक्ष रुपमा सहभागि गर्न गराउन नसकिने भएकाले उनीहरुले आफ्ना प्रतिनिधिहरुलाई निर्वाचित गराएर नीति निर्माण गर्ने निकायमा पठाएका हुन्छन् ।

तर, जनताले यसरी चुनेर पठाएका प्रतिनिधिहरु नियम बनाउने थलोको रुपमा रहेको संसदको बैठकमै अनुपस्थित हुने गरेको पाइएको छ । विधि निर्माण गर्ने जिम्मेवारीका लागि जनताद्वारा चुनिएका प्रतिनिधिहरू संसद्को बैठकमा ‘गयल’ हुनु भनेको आफ्नो मूल जिम्मेवारीप्रति उदासीन हुनु हो । हो, यस्तै आफ्नो जिम्मेवारीप्रति उदासीन देखिएका छन् लुम्बिनी प्रदेशसभाका सदस्यहरु । 

शत प्रतिशत उपस्थित सांसद 

लुम्बिनी प्रदेशसभाको पहिलोदखि चौथो अधिवेशनको २३ औँ बैठकसम्म आउँदा कुल ६१ वटा बैठक बस्यो । लुम्बिनी प्रदेशसभा ८७ सदस्यीय छ । जसमध्ये सभामुख तुलाराम घर्ति बाहेक सबै बैठकमा उपस्थित हुने सांसदको संख्या जम्मा २ मात्रै रहेको छ । प्रदेशसभा सदस्य खड्क बस्नेत र यमबहादुर नेपाली सार्की मात्रै प्रदेशसभाका हरेक बैठक अर्थात ६१ वटा बैठकमा नै सहभागि भएका छन् । 

धेरै वैठकमा उपस्थित सासंद
मेनुका खाँण, तुल्सी प्रसाद चौधरी, सिता शर्मा, भगवती अधिकारी, शान्ति लोध प्रदेशसभाको एउटा बैठकमा मात्रै अनुपस्थित हुने सांसदमा पर्छन् । अर्थात ५ जना सांसदहरु लुम्बिनी प्रदेशसभामा भएका ६१ बैठकमध्ये ६० वटा बैठकमा अथार्त् ९८ प्रतिशत प्रदेशसभाका बैठकमा सहभागि भएका छन् । 

तालिका हेरौँ,  प्रदेशसभा बैठकमा सांसद उपस्थितीको विवरण

के भन्छन् बैठकमा धेरै उपस्थित हुने सांसद ?
लुम्बिनी प्रदेशसभाका शतप्रतिशत बैठकमा सहभागि भएका सासंदहरुले जनताप्रति उत्तरदायी भएर प्रत्येक बैठकमा आफुहरु जाने गरेका बताउँछन् । शतप्रतिशत प्रदेशसभाका बैठकमा सहभागि भएका सांसद यमबहादुर नेपाली सार्कीले ५ वर्षका लागि आफु जनताको सेवा गर्न भनेर निर्वाचित भएकाले हरेक बैठकमा सहभागि भएको बताए ।  

यो ५ वर्षको अवधिमा आफ्ना घरायसी काम, पेशा व्यवसायको काममा भन्दा पनि सदनमा जनताका कुरा उठान गर्ने र त्यसलाई कार्यान्वयनका लागि पहल गरिरहने उनको भनाई छ । ‘जनताले मलाई ५ वर्षका लागि जिम्मेवारी दिएर पठाउनुभएको हो । यसकारणले मैले घरायसी काम, पेशा व्यवसायको कामभन्दा पनि सदनमा जनताका कुरा उठान गर्न र कार्यान्वयन गर्न पहल गर्नुपर्छ भनेर म हरेक प्रदेशसभाका बैठकमा सहभागि भएको हुँ,’ सासंद नेपालीले भने । यस्तै प्रदेशसभाका आगामी सबै बैठकमा पनि जाने उनले प्रतिबद्धता व्यक्त गरे । 

यस्तै प्रदेशसभाको एउटा मात्रै बैठकमा अनुपस्थित रहेकी सांसद भगवती अधिकारीले संसदको गरिमा कायम गर्नका लागि पनि सांसद प्रत्येक बैठकमा उपस्थित हुनुपर्छ भनेर हरेक जसो बैठकमा आफु जाने गरेको बताइन् । ‘म  सबै बैठकमा नै गएकी छु । एक दिन अलि ढिला भएको थियो । सो बैठकमा हाजिर नगरेको हुँदा अनुपस्थित देखिएको होला । म अहिलेसम्म बसेका सबै बैठकमा नै उपस्थित छु,’ उनले भनिन् ‘संसदको गरिमा कायम गर्नका लागि सांसद उपस्थित हुनुपर्छ भन्ने सोचेर म सबै बैठकमा जाने गरेकी छु ।’

यी हुन् सबैभन्दा धेरै अनुपस्थित सासंद
प्रदेशसभाको बैठकमा सबैभन्दा धेरै अनुपस्थित हुनेको सूचिको पहिलो नम्बरमा जनमत पार्टीकी सांसद गिता गुरुङ् छिन् । सासंद गुरुङ कुल ६१ बैठकमध्ये जम्मा २७ बैठक अर्थात ४४ प्रतिशत बैठकमा मात्रै उपस्थित भएकी छिन् । यस्तै देवकरण प्रसाद कलवार प्रदेशसभाको बैठकमा अनुुपस्थित हुने सांसदको दोस्रो नम्बरमा पर्छन् । सांसद कलबार ३१ वटा वैठकमा मात्रै उपस्थित छन् । 

सांसद अनुराग खड्का र आदेश कुमार अग्रवाल पनि अनुपस्थितमा अघि छन् । सासंद खड्का र अग्रवाल समान ३२ बैठकमा मात्रै उपस्थित भएका छन् । मधुसुधन शरण चौधरी कुर्मी ३३, वसिउद्धीन खाँ ३४, सरोज थापा ३६, धनबहादुर केसी र अब्दुल रजाक गद्धी ३७ बैठकमा गयल  सांसदहरु हुन् जो कम उपस्थित हुने सूचिको टप टेनभित्रैमा पर्छन् ।

त्यसो त मुख्यमन्त्री, पूर्वमुख्यमन्त्री तथा मन्त्रीहरुदेखी विषयगत समितिका सदस्यहरु पनि बैठकमा त्यति धेरै नजाने गरेको पाइएको छ । मुख्यमन्त्री चेतनारायण आचार्य ५० वटा बैठकमा सहभागि भएका छन् भने पूर्वमुख्यमन्त्री लिला गिरी ४१ वटा बैठकमा मात्रै सहभागि भएका छन् । नेपाली कांग्रेस संसदीय दलका नेता तथा पूर्व मुख्यमन्त्री डिल्लीप्रसाद चौधरी ४५ र माओवादी केन्द्रका संसदीय दलका नेता तथा निर्वतमान मुख्यमन्त्री जोखबहादुर महरा ५३ वटा वैठकमा मात्रै सहभागी भएका छन् ।  

के भन्छन् बैठकमा धेरै अनुपस्थित हुने सांसद ?
प्रदेशसभाको बैठकमा धेरै अनुपस्थित हुने सांसदहरुले विभिन्न पारिवारिक समस्या र विरामी भएर उपस्थित हुन नसकेको बताउँछन् । लुम्बिनी प्रदेशसभाको बैठकमा सबै धेरै अनुपस्थित भएकी सासंद गिता गुरुङ पारिवारिक कारणले गर्दा प्रदेशसभाको धेरै बैठकमा अनुपस्थित भएको बताइन् । ‘घरमा मृगौला र पोस्टेट रोगबाट पीडित ७२ वर्षीय बुबा हुनुहुन्छ । उहाँको नियमित चेकजाँचका लागि काठमाडौँ लगिरहनुपर्छ,’ उनले भनिन्, ‘काठमाडौँ नियमित चेकजाँजका लागि जाँदा बैठकमा जान नपाएकी हुँ । अन्य समयमा नियमित रुपमा नै प्रदेशसभाको बैठकमा गइरहेकी छु ।’

प्रदेशसभाका ६१ बैठकमध्ये ३१ बैठकमा मात्रै उपस्थित भएका सांसद देवकरणप्रसाद कलवारले स्वास्थ्यमा समस्या देखिएका कारणले बैठकमा उपस्थित हुन नसकेको बताए । ‘म अहिले पनि स्वास्थ्य जाँचका लागि काठमाडौँमै छु । म प्रेसर लगायतका रोगबाट पीडित छु । यसको नियमिति चेकजाँचका लागि मलाई नियमित रुपमा काठमाडौँ आइरहनुपर्छ । चेकजाँचमा आउँदा बैठक संचालन हुँदा म बैठकमा जान नसेको हुँ,’उनले भने । 

यस्तै प्रदेशसभाका ६१ बैठकमध्ये ३२ बैठकमा मात्रै उपस्थित रहेका सांसद अनुराग खड्काले पनि आमाको उपचारका लागि नेपाल बाहिर जानुपरेकोले बैठकमा अनुपस्थित भएको बताए । ‘म सभामुख ज्यूसँग अनुमति लिएर नै ६८ वर्षीया आमाको उपचारको लागि लण्डन गएको थिए । त्यहि बेला हाउस पनि चलेकाले बैठकमा उपस्थित हुन नसेको हुँ,’ उनले भने ।

‘बैठकमा नजानु जनताप्रति बेइमानि’
संसदलाई प्रभावकारी रुपमा संचालन गर्नका लागि सबै सांसद बैठकमा अनिर्वाय उपस्थित हुनुपर्ने प्राध्यापक नुरजंग केसी बताउँछन् । यदि कुनै सांसद बैठकमा अनुपस्थित हुन्छ भने त्यो देश र जनताप्रतिको बेइमानि भएको प्राध्यापक केसीले बताए । ‘संसदलाई प्रभावकारी रुपमा संचालन गर्नका लागि सबै सांसद उपस्थित हुनुपर्छ । यदि कुनै सांसद बैठकमा अनुपस्थित हुन्छ भने त्यो देश र जनताप्रतिको बेइमानि हो,’ उनले भने । 

यस्तै संसदको बैठकमा अनुपस्थित भई विभिन्न प्रकारका सेवा तथा सुविधा लिनु भनेको एक प्रकारको भष्ट्राचार नै हुने प्रध्यापक केसी बताउँछन् । ‘कसैले पनि विना काम र विना योगदान सेवा सुविधा लिनु हुँदैनल। बैठकमा अनुपस्थित हुने सांसदले हरेक प्रकारका सेवा सुविधा लिन्छन् भने त्यो पनि एक प्रकारको भष्ट्राचार नै हो,’ उनले भने । 

तर, पनि ११ शिर्षकमा सेवा सुविधा 
लुम्बिनी प्रदेशका मुख्यमन्त्री र मन्त्रीको पारिश्रमिक तथा सुविधा सम्बन्धी ऐन, २०७५ अनुसार मुख्यमन्त्री, मन्त्री र राज्य मन्त्रीहरुले विभिन्न ११ वटा शीर्षकबाट सुविधा पाउँछन् । मुख्यमन्त्रीले ६० हजार ९ सय ७० मासिक पारिश्रमिक बापत रकम पाउँछन् । लुम्बिनी प्रदेशका मुख्यमन्त्रीले मासिक २४० लिटर पेट्रोल र दैनिक भ्रमण भत्ता (स्वदेश) प्रतिदिनको २ हजार ५०० तथा विदेश भ्रमण भत्ता बापत दैनिक २२५ अमेरिकी डलर पाउँछन् । साथै अतिथि सत्कारका लागि मुख्यमन्त्रीले मासिक १५ हजार रुपैयाँ प्राप्त गर्दछन् ।

यस्तै लुम्बिनी प्रदेश सरकारका मन्त्रीले ५२ हजार, राज्यमन्त्रीले ४९ हजार र सहायक मन्त्रीले ४८ हजार १०० रुपैयाँ मासिक पारिश्रमिक पाउँछन् । यस्तै मन्त्रीले आवास सुविधा अन्तर्गत मासिक ३० हजार, राज्यमन्त्री र सहायक मन्त्रीले २५ हजार पाउँछन् । राज्यमन्त्री र सहायक मन्त्रीले सरकारी घरको बन्दोबस्त नभएरमा फर्निचरको व्यवस्थापनका लागि ७५ हजार रुपैयाँ, मन्त्री, राज्यमन्त्री र सायहक मन्त्रीले १/१ वटा सवारी साधन पाउनुका साथै मासिक २०० लिटर पेट्रोल र १० लिटर मोबिल पाउँछन् ।

मन्त्रीले टेलिफोन इन्टरनेट र पत्रपत्रिकाको लागि मासिक ३ हजार पाउँछन् भने राज्य मन्त्री र सहायक मन्त्री २ हजार पाउने व्यवस्था छ । यस्तै मन्त्रीले धारा र विजुलीको शुल्क बिल अनुसार तथा राज्यमन्त्री र सहायक मन्त्रीले मासिक २ हजार रुपैयाँ पाउँछन् । मन्त्री, राज्यमन्त्री र सहायक मन्त्रीले दैनिक तथा भ्रमण भत्ता (स्वदेश) प्रतिदिनको २ हजार तथा विदेश भ्रमण भत्ता बापत दैनिक २२५ अमेरिकी डलर पाउँछन् । साथै अतिथि सत्कारका लागि मन्त्रीले मासिक १५ हजार रुपैयाँ र राज्यमन्त्री र सहायक मन्त्रीले मासिक ५ हजार प्राप्त गर्दछन् ।

सभामुखको मासिक पारिश्रमिक ५३ हजार, उपसभामुख र विपक्षी दलको नेताको ५० हजार, सत्ता पक्ष, प्रतिपक्षका प्रमुख सचेतक, विषयगत समितीका सभापति र दलको प्रमुख सचेतकले ४८ हजार रुपैयाँ पाउँछन् भने प्रदेशसभा सदस्यले ४५ हजार रुपैयाँ पाउँछन् ।

प्रदेशसभा सदस्यदेखि सभामुखले प्रति बैठक भत्ता १ हजार पाउने व्यस्था रहेको छ । आवास सुविधा अन्तर्गत विपक्षी दलको नेता मासिक २५ हजार, सत्ता पक्ष, प्रतिपक्षको प्रमुख सचेतक, विषयगत समितीका सभापति, दलको प्रमुख सचेतक र प्रदेशसभा सदस्यले मासिक १७ हजार रुपैयाँ पाउँछन् । यस्तै सरकारी घरको बन्दोबस्त नभएमा फर्निचरको लागि ४५ हजार पाउँछन् ।

सभामुखलाई मासिक २४० लिटर पेट्रोल, उपसभामुख र विपक्षी दलको नेताले २०० लिटर, सत्ता पक्ष, प्रतिपक्षको प्रमुख सचेतक, विषयगत समितीका सभापति, दलको प्रमुख सचेतकलाई १५० लिटर पेट्रोल र मोविल १० लिटर पाउँछन् भने प्रदेशसभा सदस्यले बैठकको दिन यातायात खर्च बापत ५०० प्राप्त गर्दछन् ।

साथै सत्ता पक्षको सचेतक र दलको प्रमुख सचेतकले यातायात खर्च वापत मासिक १५ हजार पाउँछन् । विजुली धारा वापत सभामुख र उपसभामुले विल अनुसार र विपक्षी दलको नेतादेखि प्रदेशसभा सदस्यले मासिक १५ सय पाउँछन् । संचार सुविधा अन्तर्गत सभामुखले विल अनुसार र उपसभामुख, विपक्षी दलको नेतादेखि प्रदेशसभा सदस्यले मासिक २ हजार प्राप्त गर्छन् ।

आन्तरिक भ्रमण खर्च बापत सभामुखले २ हजार ५०० र उपसभामुख, विपक्षी दलको नेतादेखि प्रदेशसभा सदस्यले दैनिक २ हजार पाउँछन् भने वैदेशिक भ्रमण खर्च वापत सभामुखले २२५ अमेरिकी डलर र उपसभामुख, विपक्षी दलको नेताले दैनिक १७५ अमेरिकी डलर प्राप्त गर्छन् ।