सरकारी कार्यालयहरूको असुरक्षित इमेल अभ्यास

अमृत लम्साल / नेपालका सरकारी कार्यालयहरूमा एउटा चिन्ताजनक प्रवृत्ति देखा परेको छ जहाँ ठूलो संख्याले आधिकारिक सञ्चारका लागि जीमेल जस्ता नि:शुल्क इमेल सेवाहरूमा निर्भर रहन्छ। हाल नेपाल सरकारले आफ्नो इमेल कम्युनिकेसनको सुरक्षामा सुधार गर्न व्यावसायिक Gmail अपनाउने घोषणा गरे ता पनि अधिकांश सरकारी कार्यालयमा Free mail नै प्रयोग गरेको पाइन्छ। एउटा मुख्य प्रश्न उठ्छ: के राष्ट्रिय सूचना प्रविधि केन्द्र (NITC) द्वारा प्रस्तावित अधिक सुरक्षित र व्यावसायिक इमेल सेवाहरूको उपलब्धताको बारेमा जागरूकताको कमीको कारण नि: शुल्क इमेलमा यो निर्भरता हो ?

संवेदनशील जानकारीको विस्तृत दायरा ह्यान्डल गर्ने सरकारी कार्यालयहरूलाई प्रायः सुरक्षित र कुशल सञ्चार उपकरणहरू चाहिन्छ। यद्यपि, धेरैले नि:शुल्क इमेल सेवाहरूबाट व्यावसायिक इमेल समाधानहरूमा ट्रान्जिसन गर्न ढिलो भएका छन्, जसले उन्नत सुरक्षा सुविधाहरू, अनुकूलन डोमेनहरू, र परिष्कृत प्रशासनिक नियन्त्रणहरू प्रदान गर्दछ।

व्यावसायिक इमेल (Business Email)  भनेको के हो ?
व्यावसायिक इमेल एउटा इमेल सेवा हो जसले जेनेरिक इमेल प्रदायकको डोमेनको सट्टा "example.com.np" जस्ता आफू अनुकूल डोमेन प्रयोग गर्छ। यो सामान्यतया आधिकारिक संचारको लागि संगठनहरु, कम्पनीहरु, वा पेशेवरहरुद्वारा प्रयोग गरिन्छ। व्यावसायिक इमेलहरू प्रायः व्यावसायिक सञ्चारका लागि उपयुक्त परिष्कृत सुविधाहरू र सुरक्षा उपायहरूका साथ आउँछन्।

एक उदाहरण हेरौ :
काठमाडौँ महानगरपालिकालाई मैले उदाहरण लिन चाहे ।
काठमाडौँ महानगरपालिकाको Website:- kathmandu.gov.np/ रहेको छ । यदि काठमाडौँ महानगरपालिकाले Free mail प्रयोग गर्दछ भने,
काठमाडौँ महानगरपालिकाको Free Mail यस्तो रहन जाने छ ।
KathmanduMetropolitan@gmail.com
यदि काठमाडौँ महानगरपालिकाले Business  mail प्रयोग गर्दछ भने,
काठमाडौँ महानगरपालिकाको Business Mail यस्तो रहन जाने छ |
[email protected]
[email protected]

व्यावसायिक इमेल (Business Email ) कसरी प्राप्त गर्ने ?
राष्ट्रिय सूचना प्रविधि केन्द्र (एनआईटीसी) ले नेपालका सबै सरकारी कार्यालयहरूमा निःशुल्क व्यावसायिक इमेल उपलब्ध गराउने घोषणा गरेको छ । यो कदम सरकारी सञ्चारको सुरक्षा र दक्षता सुधार गर्ने उद्देश्यले गरिएको हो।NITC ले प्रत्येक सरकारी कार्यालयलाई @example.gov.np जस्ता आफू अनुकूल इमेल डोमेन प्रदान गर्दछ । यसले सरकारी कार्यालयहरूलाई उनीहरूको संगठनको नाम र स्थान झल्काउने व्यावसायिक इमेल ठेगानाहरू सिर्जना गर्न अनुमति दिन्छ ।व्यावसायिक इमेलको लागी https://nitc.gov.np यो लिंक मा गइ Service मा जाने त्यसपछी Email server मा गएर दर्ता गर्न सकिन्छ |

किन Free Mail प्रयोग नगर्ने ?
नि:शुल्क जीमेल खाताहरू व्यवसायिक जीमेल खाताहरू जत्तिकै सुरक्षित छैनन्, जसमा स्प्याम र भाइरस सुरक्षा, दुई-कारक प्रमाणीकरण, र डेटा इन्क्रिप्शन जस्ता बलियो सुरक्षा उपायहरूको अभाव छ। यो अन्तर्निहित जोखिमले तिनीहरूलाई ह्याकिङ र सम्भावित डाटा उल्लंघनको लागि बढी संवेदनशील बनाउँछ।सरकारी कार्यालयहरूले अक्सर नागरिकहरूको व्यक्तिगत डेटा सहित अत्यधिक संवेदनशील जानकारीहरू ह्यान्डल गर्छन्। यस जानकारीमा सम्झौता गर्दा सरकार र यसका नागरिक दुवैको लागि गम्भीर परिणाम हुन सक्छ।यसबाहेक, नि: शुल्क जीमेल खाताहरू डेटा गोपनीयता र सुरक्षा कानूनहरू सहित धेरै सरकारी निकायहरूको अनुपालन आवश्यकताहरूसँग पङ्क्तिबद्ध गर्दैनन्। नि:शुल्क जीमेल खाताहरू प्रयोग गर्नाले सरकारलाई कानुनी जोखिम र सम्भावित गैर-अनुपालन मुद्दाहरूमा पर्दाफास गर्न सक्छ।

अन्तमा, नि: शुल्क Gmail खाताहरूमा भर पर्दा सरकारको लागि एक अव्यवसायिक छवि सिर्जना गर्न सक्छ र सरकारी कार्यालयहरूमा सम्पर्क गर्न खोज्ने नागरिकहरू र व्यवसायहरू बीच भ्रम पैदा गर्न सक्छ। उदाहरणका लागि, यदि कुनै नागरिकले नि:शुल्क जीमेल खाता प्रयोग गरेर सरकारी कार्यालयमा इमेल पठाउँछ भने, यसले वास्तवमा आधिकारिक सरकारी निकायसँग कुराकानी गरिरहेको छ कि छैन भन्ने अनिश्चितता बढाउन सक्छ।

यस सचेतनाको खाडललाई पूरा गर्ने प्रयास र सरकारी कार्यालयहरूलाई NITC बाट नि:शुल्क व्यावसायिक  इमेल सेवाहरूको उपलब्धताको बारेमा जानकारी गराउने प्रयासहरू समग्र सुरक्षा र सरकारी सञ्चारको दक्षता सुधार गर्न महत्त्वपूर्ण छन्। डिजिटल परिदृश्य विकसित हुँदै जाँदा, सरकारी कर्मचारीहरूलाई उनीहरूका लागि उपलब्ध विकल्पहरूबारे राम्ररी जानकारी छ भन्ने कुरा सुनिश्चित गर्नु संवेदनशील सरकारी डाटाको सुरक्षा र प्रभावकारी सञ्चार मापदण्डहरू कायम राख्न सर्वोपरि छ।