केही समय युद्ध रोक्दा हमासलाई के फाइदा हुन्छ ?

काठमाडौँ । इजरायल र हमासबीच बहुप्रतिक्षित अस्थायी युद्धविराम सम्झौता भएको दुई दिन बितिसकेको छ । हमासले शुक्रबार इजरायलमा थुनामा रहेका ३९ प्यालेस्टिनी बन्दीहरूको सट्टामा २३ जना इजरायली नागरिक रहेका २४ बन्धकहरूलाई रिहा गरेको थियो।

शनिबार पनि हमासले बन्धक बनाएका १३ जना इजरायली ३९ प्यालेस्टिनी कैदीको सट्टामा रिहा गरिएको थियो । यसबाहेक चार जना थाई नागरिक पनि रिहा भएका छन् ।सम्झौताअनुसार यो चार दिने युद्धविराममा दैनिक दुई सय ट्रक राहत सामग्री, चार इन्धन र चारवटा ट्रक गाजा प्रवेश गर्नेछन् । यस अवधिमा दुबै पक्षले उत्तरी र दक्षिणी गाजामा कुनै कारवाही गर्ने छैनन् र इजरायलले पनि गाजामाथि निगरानी ड्रोन उडान गर्नेछैन।

तर, हमासले इजरायलले सहायता बोकेका ९७ ट्रकलाई उत्तरी गाजा जानबाट रोकेको र दक्षिणी गाजामा ड्रोन उडाएको आरोप लगाएको छ । इजरायलले सम्झौता उल्लंघन गरेको आरोप अस्वीकार गर्दै आएको छ । यो युद्धविराम हमासका लागि रणनीतिक फाइदा पनि हो। यसले हमासलाई हप्तासम्म चलेको भयंकर युद्धबाट पुनस् प्राप्ति गर्न मद्दत गर्नेछ किनभने यो समयमा इजरायली आक्रमणको कारण फसेको थियो र धेरै नोक्सान बेहोर्नुपरेको थियो।

यसमा कुनै शङ्का छैन कि हमासले यो समयलाई आफ्नो चेन अफ कमाण्ड पुनस् स्थापित गर्न र आफ्ना लडाकुहरूलाई त्यस्ता ठाउँहरूमा तैनाथ गर्न प्रयोग गर्नेछ जहाँबाट उनीहरूले इजरायली सेनालाई बढ्दो क्षति पुर्‍याउन सक्छन्। विशेष कुरा यो छ कि युद्धविरामले उनीहरूलाई बाँकी बन्धकहरूलाई एक ठाउँबाट अर्को ठाउँमा स्थानान्तरण गर्ने अवसर पनि दिनेछ जहाँ उनीहरूलाई भेट्टाउन इजरायललाई अझ गाह्रो हुनेछ।

छोटकरीमा भन्नुपर्दा यसबाट कुनै अन्य घोषित लाभहरू नभएपनि बन्धक रिहाइ सम्झौता हमासको लागि महत्त्वपूर्ण रणनीतिक र रणनीतिक फाइदाको छ। बन्धकहरू र उनीहरूका परिवारहरूको रिहाइको लागि यो राम्रो समाचार हो भन्ने कुरामा कुनै शङ्का छैन, तर तितो सत्य यो हो कि छोडिएका ती बन्धकहरूको रिहाइ झन् गाह्रो र महँगो हुनेछ।

बन्धक रिहाइबाट हमासलाई फाइदा ?
यो अस्थायी युद्धविरामले दुवै पक्षलाई अहिलेको द्वन्द्वबाट राहत दिएको छ । तर यसको मतलब यो धितो संकटको अन्त्य वा यसको अन्त्यको सुरुवात हो भन्ने होइन। यसले हमासलाई धेरै तरिकाले फाइदा पुर्‍याउन सक्छ।

यी चार दिनमा हमासले बन्धक बनाएका दर्जनौं वृद्ध, महिला र बालबालिकाको रिहाइ इजरायलीहरूका लागि ठूलो राहतको विषय हो। यसको मतलब यो पनि हो कि हमासले १५० भन्दा बढी बन्धकहरूलाई कब्जा गर्नेछ, तर यो उनीहरूको लागि ठूलो संख्यामा बन्धकहरू राख्नु भन्दा बढी लाभदायक सम्झौता साबित हुन सक्छ।

लगभग २४० बन्धकहरू राख्नु कुनै पनि संगठनको लागि ठूलो बोझ हो। यी बन्धकहरूलाई निरन्तर सुपरिवेक्षण, निगरानी र आवश्यक भएमा एक ठाउँबाट अर्को ठाउँमा लैजान आवश्यक छ। यदि तिनीहरूमध्ये केही वृद्ध, बिरामी वा कुनै विशेष उपचार आवश्यक छ भने त्यसपछि यसले स्थितिलाई थप जटिल बनाउँछ।

विशेष हेरचाहको खाँचोमा परेकाहरूलाई छुटकारा गरेर, हमासले उदारता देखाउँदैन, तर मुख्य रूपमा अन्यत्र आवश्यक स्रोतहरू खाली गर्दैछ। यो विशेष गरी थाइल्याण्ड र नेपालका करिब दुई दर्जन मजदुरहरूको मामिलामा सत्य हो, जसको बन्धक बनाउने कुरा हमासका लागि कुनै रणनीतिक महत्त्व छैन, किनभने तिनीहरू न इजरायली छन् न यहूदी।

अर्को कारण यो हो कि उनीहरूले बाँकी बन्धकहरूलाई राख्नको लागि सजिलो तर्क पाउनेछन्, किनभने तिनीहरूमध्ये धेरैजसो इजरायली सैनिकहरू छन् वा लड्ने उमेरका छन्। हमासले तर्क गर्नेछ कि तिनीहरू शत्रु सैनिकहरू वा युद्ध कैदीहरू हुन्। र यसले नेतान्याहु सरकारलाई कैदीहरू आदानप्रदान गर्न दबाब थप्नेछ।

विगतमा जस्तै जब इजरायलले केही इजरायली सैनिकको सट्टामा सयौं प्यालेस्टिनी बन्दीहरूलाई रिहा गर्न राजी भयो र एक पटक हजारौंलाई रिहा गर्यो। हमासले इजरायली जेलमा रहेका आफ्ना हजारौं सदस्यहरूलाई रिहा गर्न माग गर्नेछ।

गाजामा कति पुग्यो राहत ?
युद्धविरामको लगातार दोस्रो दिन जेरुसेलममा रहेका बीबीसीका योलान्डे नेलका अनुसार इजिप्टको रफाह क्रसिङबाट गाजामा राहत सामग्री लिन बिहानैदेखि ट्रक र लरीहरूको लाइन पर्खिरहेका थिए।

इजरायलले डिजेलका चार ट्याङ्कर र एलपीजी ग्यासले भरिएका चार ट्रकलाई राहत सामग्रीसहित गाजा प्रवेश गर्न अनुमति दिएको छ ।इजरायली रक्षा बलहरूले शनिबार राहत सामग्रीले भरिएका करिब २०० ट्रक गाजा प्रवेश गर्ने अपेक्षा गरिएको छ।शुक्रबार संयुक्त राष्ट्र संघले युद्ध सुरु भएपछि अक्टोबर २१ मा गाजामा सहायता सामग्री आउन थालेपछिको यो पहिलो ठूलो खेप भएको बताएको थियो।

यूएनआरडब्ल्यूएका प्रवक्ता जुलिएट टौमाका अनुसार यस समयमा सबै प्रकारको सहयोगको नितान्त आवश्यकता छ।उनका अनुसार ‘अत्यावश्यक स्वास्थ्य सामग्री, रासन, औषधि, खानेपानी । सरसफाईको लागि आवश्यक स्वच्छता किट। यी धेरै महत्त्वपूर्ण छन्। सूचीले देखाएको रूपमा यी धेरै आधारभूत कुराहरू महत्त्वपूर्ण छन्। गाजाका अधिकांश आश्रयस्थलहरू भीडभाड भएका छन्। यूएनआरडब्ल्यूएले भनेको छ कि करिब १० लाख विस्थापितहरू यसका विद्यालय र अन्य ठाउँहरूमा बसिरहेका छन्।

गाजाका मानिसहरूले आफूहरू लुगाहरू मात्रै लिएर घरबाट भागेको बताएका छन्। धेरैजसो नुहाउन र लुगा धुन पनि असमर्थ छन्। युद्धविराम सुरु भएदेखि प्यालेस्टिनीहरू आफ्ना भत्किएका घरहरूमा फर्कने र भग्नावशेषमा उपयोगी चीजहरू खोज्ने यस्ता निराशाजनक दृश्यहरू देखिएको छ। -बीबीसी