करिब ४० करोड स्वाह पारी अलपत्र रोहिणी सिञ्चाई योजनाका दोषीमाथि कारबाही गर्न सुझाब

बुटवल । १५ सय हेक्टर क्षेत्रफलमा सिँचाइ गर्ने उद्देश्यसहित निर्माण गरिएको रुपन्देहीको रोहिणी सिँचाइ आयोजना करिब ४० करोड स्वाह पारेर अलपत्र अवस्थामा छ । आर्थिक वर्ष ०७३/०७४ मा विस्तृत अध्ययन प्रतिवेदन तयार पारी जिल्लाको देवदह र तिलोत्तमा नगरको कृषि भूमि सिँचाइ गर्ने गरी सुरु भएको योजना त्रुटिपूर्ण डिजाइन, निर्माण कम्पनीको तथा परामर्श दाताको कमजोरी देखाउँदै अलपत्र अवस्थामा रहेको हो ।

महालेखा परीक्षकको कार्यालय लुम्बिनीले २०७८/७९ को प्रतिवेदनमा योजनाको त्रुटिपूर्ण डिजाइन तयार पार्ने, जाँच वा स्वीकृत गर्ने अधिकारी र सो कार्यमा संलग्न परामर्शदाताहरुलाई कारबाही गर्नुपर्ने सुझाब पेश गरेको छ । ‘जल स्रोत तथा सिञ्चाई विकास डिभिजन कार्यालय रुपन्देहीको रोहिणी सिँचाई योजना अन्तरगत हेडवर्क, गाइडवण्ड र प्रोटेक्सन निर्माण कार्यमा रु ३० करोड ७७ लाख ६८ हजार र नहर संरचना वापत ८ करोड ७८ लाख ५१ हजार समेत कुल रु ३९ करोड ५६ लाख १९ हजार खर्च भएकोमा योजना सञ्चालनमा देखिएन ।’–महालेखाले भनेको छ ।

आयोजना सम्पन्न भएर कृषकलाई सिञ्चाई सुविधा उपलब्ध गराउने बेला बाँध क्षेत्रको डिजाइन गलत भएको र त्यसले नजिकका बस्तीमा बाढीले प्रभावित भएपछि पुनः मुल्याङ्कन तथा डिपिआर निर्माण गर्ने काम समेत भएको छ । हरेक निर्वाचनमा नेताहरुको चुनावी एजेण्डा बन्ने गरेको रोहिणी सिञ्चाई आयोजनाले करोडौं स्वाह पारेर अलपत्र मात्र छैन, वर्षायाममा आसपासका बस्ती समेत बाढीको त्रासमा बाच्नुपर्ने अवस्था सिर्जना भएको छ ।

संघीय सरकारको ४७ करोड २४ लाख ८६ हजार लागतमा जलस्रोत तथा सिँचाइ विकास डिभिजन कार्यालय रुपन्देहीले आयोजना अघि बढाएको थियो । डिभिजन कार्यालय रुपन्देहीले २०७४ साल जेठ ४ गते अर्घाखाँची बबुल जेभीलाई २०७७ जेठ ३ गतेसम्म सिँचाइ आयोजना सम्पन्न गर्ने गरी निर्माणको जिम्मा लगाएको थियो ।

आयोजना सम्पन्न नहुँदै बाधका कारण बस्तीमा बाढी पस्न थालेपछि पुनः मूल्याङ्कनका लागि जल स्रोत तथा सिञ्चाई विकास डिभिजन कार्यालय रुपन्देहीले डिपीआर समेत तयार पारेको छ । डिपीआर निर्माण बापतको रकम भुक्तानीका लागि मन्त्रालयले भुक्तानी नदिएपछि नहरको कुनै पनि काम अघि नबढेको डिभिजन प्रमुख विष्णु प्रसाद पौडेलले बताए । तिलोत्तमा र देवदह नगरपालिकाको सीमा हुँदै बग्ने रोहिणी नदीलाई बाँध (जलाशय) बनाएर सिँचाइ गर्ने गरी आयोजना अघि बढाइएको हो । अर्घाखाँची बबुल जेभीले जलाशय (बाँध) का लागि २८ करोड ४० लाख ६६ हजार र नहरका लागि ८ करोड १ लाख २३ हजार गरी ३६ करोड ८२ लाख ३९ हजारमा ठेक्का सकारेको थियो ।

तिलोत्तमा नगरपालिकाको वडा नम्बर १० र देवदह नगरपालिको वडा नम्बर २ को संगमस्थल रोहिणी नदीमा ३ हजार ५०० मिटर लम्बाइको ताल बनाई ८०० मिटर चौँडाइ र ५० मिटर गहिराइ सहितको ड्याम बनाएर तिलोत्तमा र देवदह क्षेत्रमा १ हजार ५०० हेक्टर खेतीयोग्य जमिनमा सिञ्चाइ सुविधा पुर्याउने योजना रहेको थियो । आयोजनाको बायाँतर्फ २ हजार ६५५ लिटर प्रतिसेकेण्ड पानीको बहाव क्षमतासहितको क्यानल तयार भएको छ । त्यस्तै तिलोत्तमातर्फ ९६५ लिटर प्रतिसेकेण्ड पानी जाने गरी क्यानल तयार भएको छ । संघ सरकार अन्तरगत रहेको यो योजना पछि प्रदेश सरकारलाई हस्तान्तरण गरिएको थियो ।